BAŞLİBELIM

Başlıbel – mənim doğulduğum, boya-başa çatdığım doğma kəndimdir. Ata-baba yurdumdur. Kəlbəcər rayonunun, Dəlidağın ətəyində yerləşən ən böyük, ən zəngin bir kəndi idi. Vətən deyəndə yadıma düşən ilk söz, ilk qəlb döyüntüsü, ürək göynərtisi, çəkdiyim ilk ahdı Başlıbel! Hələ uşaqlıq xəyallarımda Başlıbel üçün çox şey eləməyi düşünürdüm. Amma heç nə edə bilmədim, hətta düşmən tapdağından da qoruya bilmədim, indiyənə qədər də heç nə edə bilməmişəm Başlıbelim üçün, heç nə…

Nə yazıqlar olsun ki, hələ də başlı-belli Başlıbelsizəm! Əslində canlı yaşar hamının az-çox düşünməyə başı da var, bu başı layiq oldu, olmadı “yuxarı tutub” saxlamağa beli də. Amma hərdən düşünürəm, Başlıbelsiz bu baş nəyi düşünüb, bu bel nəyi daşıya bilər ki?…

Başlıbelim!

Mənim yurdum, mənim elim,

Bükülübdü Sənsiz belim,

Əyilibdi Sənsiz başım,

Ah! Nə deyim, nə danışım!

Qələm gücsüz, baş dumanlı

Tarixinin dəryasına,

baş vurmağım nə gümanmı?

Bu dəryanın hay-harayın,                                 

duyduğum tək necə yayım?

Hansı sözlə, hansı dildə,

Nə üslubda, nə ölçüdə

Yazım ki, SƏNİ

Olduğun tək, duyduğum tək

Yaza bilim, duya bilim?

Günahımın bircəsini

Barı belə yuya bilim.

Ceyran gözlü bulaqların,

nərə çəkən gur çayların,

Mürəkkəbim olsa belə…

Meşələrdən, çəmənlərdən yarpaqların

düzüm-düzüm düzülüb

kağızlarım olsa belə,

Yenə Sənin tarixini

yazmaq üçün bəs eləməz.

Heç ağlımın kəsəri də

yozmaq üçün bəs eləməz…

Başlıbelim!

Oylaqların ən gözəli,

Min bir kəndin, elin başı,

Səndən uzaq bu bel, bədən

Necə gəzdirir bu başı?

Sənsiz həyat nədir mənə?

Cəhənnəmdir, cəhənnəm…

Sənsiz axı nə olacaq

Bu vətənə, söylə məndən?

Damarımda axan bu qan

Tər çiçəklər şirəsidir.

Bu haqq səsim haraylarım

Dəlidağın nərəsidir.

Başlıbelim!

Mənim girov Vətənim,

Mənim əsir ürəyim.

Səndən uzaq, Sənsiz, Sənli

Şoranlarda yarpaq kimi

əsin, əsir ürəyim.

Sənin qara torpağından

Mən boy atmış bir pöhrəyəm,

Anam Sənsən!

Küləyinin, nəfəsinin,

quşlarının xoş səsinin

laylasında uyumuşam.

Atam Sənsən!

Dağlarının vüqarından

Vüqar duyub böyümüşəm,

Torpağının mayasından,

sıldırımlar qayasından…

Xəmirimi yoğurmusan.

Mənliyimi mənliyindən doğurmusan.

Başlıbelim!

Ruhum Sənsən!

Bəm-bəyazlı süd kimi bir qış gecəsi,

Gecələrin gör necəsi…

Səma aydın, səma təmiz…

Səma sanki yatmış dəniz.

Ulduzların göydə naxış,

Nur toxuyur naxış-naxış.

Bürünübdü Dəlidağım

Göylərinin ay nuruna,

Bütün aləm heyran olub

bu diyarın Aynuruna!

Parıldayır göydə ulduz

Yerdə ulduz kimi qar, buz.

Ulduzları nuru ilə

öpür yerdə qarı, buzu

Göy altında milyon nemət

Kəm olarmı dadı, duzu.

Qarışıbdı nur nuruna

Üç yüzdən çox, çox evlərin

Hər küncündən işıq gəlir,

Hər daşından nur süzülür.

Bu torpağın neçə minlik övladının

Baxışından nur süzülür,

Ürəyindən işıq gəlir.

Başlıbelim, yurdum, yuvam,

                      elim mənim!

Bədənimdə əyilməyən baş yaratmış

                     başım mənim!

Qamətimə bükülməyən bel toxumuş

                      belim mənim!

Sən yaratdın Səndən məni.

Hər zərrəmi, hər incimi.

Qamətimin hər daşını

Əzəmətdən yaratmısan.

Əyilməyən, qırılmayan, sınmayan

Vüqarından yaratmısan.

Damarımda axan qanın

saflığı pək bulaq suyu,

Coşan çağı daşan çayın

nərə çəkən hayı, hoyu.

Mayam halal, südüm  halal,

Dağ vüqarlı, sel hikkəli

əzəmətdən yaranmışam.

Yaxantıyla, “malış”la yox,

Öz anamın döşlərindən,

Dağ çiçəyi zülalından

çəkilmiş süddən əmmişəm.

Böyümüşəm, dirçəlmişəm.

Halal çörək, halal maya

Hopub yatıb sümüyümə,

Əzələmdə dağ vüqarı,

Qoca palıd əzəməti.

Sənin axı yaratdığın

qorxaq, əfəl olmaz qəti!

Bəs niyə mən qorxaq oldum,

                             əfəl oldum?!

Qürbət, qərib diyarlarda çürüyən bir

                                səfil oldum?!

Torpağına ayaq basan

Alçaq, rəzil, murdar, iyrənc…

D ü ş m ə n l ə r i n

Alçaq, rəzil murdar, iyrənc…

Başlarını üzmədim,

Ayaqların kəsmədim?

O müqəddəs ocaqlara dürtülən

Burunları ovmadım.

Alçaqları yurdumuzdan

süpürmədim, qovmadım?…

Niyə axı heç olmasa,

Bir tikana dönmədim?

Sənin məlhəm yerlərinə,

Kalan-kalan ellərinə dikilmiş

O gözlərə batmadım,

O gözləri deşmədim?

Güllələrin, atəşlərin alovunda

ərimədim bişmədim?

Və yaxud bir daşa dönüb

murdar başa düşmədim?

Niyə fərsiz oldum axı?

Bir atəşdən yaranmışkən

Niyə bir od olmadım?

Alışmadım yanmadım,

Düşməni yandırmadım?

Mənimin kim olduğun,

mənsizə qandırmadım?

Külək olub, çovğun olub, qar olub,

Kəsməliydim alçaqların yolunu.

Bir əmuda, bir toppuza dönərək,

Qırmalıydım düşmənlərin qolunu.

Dönməliydim, dönmədim,

Qırmalıydım, qırmadım…

Ömrün o müdhiş günü

Mən MƏN olmalıydım, olmadım.

Niyə? Ən ağır, ən mühüm sual budur, bu!

Ömrün axırına çıxan budur, bu

Məni qürbətlərə atan budur, bu!

Başlıbelim!

Mənim başsız bədənim…

Mənim bədənsiz başım…

Nədən deyim, nə danışım?!

Nədən Səndən olub

Sənə layiq olmadım?

Axı nəyin ucbatından

Fərli oğul olmadım?

Üstündən keçməliydi leşimin ancaq,

O məğrur dağlara göz tikən nakəs.

Yaşamaq haqqını necə alacaq,

Torpağa xor baxıb, xar olan nakəs?

İndi mən neyliyim səndən uzaqda?

Sözümün kəsəri yox, qolumun gücü.

Həsrətin qəlbimə dəli dağ çəkib,

Nəyimə lazımdır həsrətin gücü?

Mən necə yuyaram min bir günahı?

Min borcun altından necə çıxaram?

Ey elim, ey yurdum, obam Başlıbel!

Oğul tək üzünə necə baxaram?

Bağışla, Başlıbelim,

Məni bağışla!

Əfv olum, günahsız torpağa dönüm.

Yox, yox bağışlama, bağışlama Sən

Güc ver, qüvvət ver ki, yurduma dönüm,

Öz oğul borcumu verim Vətənə,  

Sonra qucağında torpağa dönüm.

Bakı. 17 oktyabr 1998-ci il.

Dirçəliş günü.

Hüseyn Mİrzə